Małgosia przedstawiła nam treść libretta opery “Rigoletto”, której tytuł pierwotnie brzmiał “Klątwa”. Temat omówienia tej opery i jej twórcy Giuseppe Verdiego, wziął się z obejrzenia przez Małgosię i Basię filmowego zapisu unikalnej inscenizacji tej opery na Jeziorze Bodeńskim w Bregencji (Austria) w ramach Festiwalu Operowego. Wejściówki na pokaz przedpremierowy w Arkadii sprezentowały im szefowe Kluboteki – Madzia i Irenka, ponieważ same nie mogły pójść na tę prezentację.
Dobrze jest w tym miejscu poświęcić parę słów festiwalowi, bo jest to wielkie wydarzenie kulturalne. Festiwal Operowy w Bregencji odbywa się od 1946 r., trwa od lipca do sierpnia i słynie z nietypowych inscenizacji oper przyciągających dziesiątki tysięcy widzów.
Główną atrakcją są przedstawienia na największej na świecie pływającej scenie na tle naturalnie pięknego Jeziora Bodeńskiego. Scenografia umieszczona jest na ponad stu filarach zakotwiczonych głęboko w dnie jeziora, a jej rozmiary są olbrzymie, ponadgabarytowe i możliwe tylko w plenerze. Stosowane są niezwykłe, oryginalne rozwiązania techniczne łącznie ze specjalnym systemem nagłośnienia dającym w efekcie wyjątkową akustykę. Rozbudowana widownia może pomieścić prawie 7000 osób, przy czym ani widownia, ani scena nie są zabezpieczone dachem, nie wolno rozkładać parasoli, nie ma przerw, a kasa zwraca bilety tylko wtedy, kiedy deszcz naprawdę leje. Orkiestra gra pod sceną tuż nad taflą wody, a instrumenty, jak mówią muzycy, trochę cierpią z powodu wilgoci. Jest za to w tle blask zachodzącego słońca, bo spektakle zaczynają się o 21.00, krzyk mew i podświetlone statki pasażerskie.
Wystawiano tutaj w spektakularnych inscenizacjach opery m. in. Giuseppe Verdiego „Nabucco”, „Trubadur”, „Aida” i Giacomo Pucciniego „Tosca”, „Turandot”, „Madame Butterfly”, „La Bohème”.
Warto dodać ciekawostkę, że wiosną 2008 r. scena na wodzie była planem filmowym jedenastego Jamesa Bonda „Quantum of Solace”. Miłośnicy Bonda powinni zapamiętać z filmu przede wszystkim scenę, kiedy Agent 007 wdziera się na przedstawienie „Toski”, które okazuje się tylko przykrywką dla spotkania pewnej organizacji terrorystycznej, po czym rozprawia się z przeciwnikiem na scenie wypełnionej „wielkim okiem” ze scenografii.
Tak się złożyło, że w kwietniu 2019 r. agent Jego Królewskiej Mości symbolicznie przeciął nam drogę podczas naszych wędrówek po Apulii i Bazylikacie, o czym piszemy w Ciekawostkach – Bond w Materze.
Wracając do inscenizacji opery „Rigoletto” wyreżyserowanej przez Philippa Stölzla (reżyser filmowy i operowy, ale też twórca teledysków Madonny), to przygotowania do tej niemal hollywoodzkiej, hipnotycznej produkcji trwały trzy lata, a sam etap budowy scenografii 10 miesięcy z udziałem 46 firm technicznych z Niemiec, Szwajcarii i Austrii. Można powiedzieć, że jest to spektakularne osiągnięcie inżynierii wręcz arcydzieło technologii eventowej. Oczy głowy błazna mogą mrugać, wpatrywać się lub okazywać pełną miłości uwagę, ale też radość, zdziwienie, przerażenie, usta mogą się otwierać, dwie gigantyczne ręce postaci, każda o wysokości jedenastu metrów, są mistrzowsko wielozadaniowe i jest też olbrzymi balon, z którego kosza zwisa Gilda, po czym na linie zjeżdża do ogromnych ust błazna. To wszystko może zapierać dech w piersiach.
Zdjęcia i krótki film oddają trochę skalę tego niezwykłego, zaskakującego, bardzo widowiskowego przedsięwzięcia. Wykonawcy musieli wykazać się zdolnościami akrobatycznymi, wręcz cyrkowymi, co przypominało trochę filmy Federico Felliniego i na pewno nie mogli cierpieć na lęk przestrzeni!
a
Inscenizacja robi niesamowite wrażenie w warstwie wizualnej, ale wychodząc z kina miałyśmy zgodne odczucia, że nie poruszyła nas emocjonalnie, może właśnie dlatego, że więcej w tym wszystkim było super show i „wow”, niż dramatu przeżywanego przez bohaterów. Może mimowolne napięcie związane z podniebnymi wyczynami śpiewaków rozpraszało uwagę, albo wręcz odwracało ją od dramaturgii spektaklu…
Recenzent festiwalu obecny na trybunach opisywał dosyć szczególne zachowanie publiczności po ostatnich taktach muzyki. Otóż burza oklasków nie wybuchła od razu, bo ważniejsza była burza w telefonach komórkowych i przesłanie zdjęć, filmików do znajomych i rodziny. Taki znak czasu, opera jako masowa rozrywka z elektroniką w tle i może Verdi przewraca się w grobie, ale jednak dobrze, że dociera również do szerokiej widowni.
“Rigoletto” to opera w trzech aktach, do której libretto napisał Francesco Maria Piave na podstawie dramatu “Król się bawi” autorstwa Victora Hugo, a najbardziej znaną arią jest “La donna è mobile” rozpropagowana głównie przez Trzech Tenorów.
Premiera, która miała się odbyć 1850 r. w Teatro la Fenice w Wenecji, została zablokowana przez austriacką cenzurę, która opisała operę używając określeń: “odpychająca niemoralność” i “obsceniczna trywialność”, ponieważ bohaterami sztuki były kurtyzany, prostytutki, uwodziciele i najemni mordercy, a rozwój wypadków prowadził do próby zabójstwa króla, co oprotestowywano jako antymonarchizm.
W ramach ostrych targów i osiągniętego kompromisu przeniesiono historię z Paryża do Mantui, Sekwanę zastąpiło Lago di Mezzo, król stał się księciem, a Triboulet przemienił się w Rigoletta. Prapremiera odbyła się w 1852 r., a zmiany w libretcie przyniosły prawdziwy sukces. Można w tym punkcie dodać, że Verdi ściśle współpracował z librecistami i razem z nimi pracował nad tekstami oper, żeby linia melodyczna najlepiej współgrała z tekstem opery.
Akcja rozgrywa się w Mantui i okolicach, w XVI wieku.
Akt I: W pałacu księcia Mantui odbywa się bal. Książę uwiódł niedawno córkę hrabiego Monterone, a teraz wpadła mu w oko hrabina Ceprano. Błazen książęcy, znienawidzony przez wszystkich Rigoletto, wyśmiewa publicznie hrabiego Ceprano. Hrabia pragnie zemsty – proponuje dworzanom, aby porwać dla księcia piękną dziewczynę, którą co wieczór odwiedza Rigoletto. Ceprano sądzi, że dziewczyna jest kochanką błazna. Pojawia się hrabia Monterone, który żąda od księcia satysfakcji za uwiedzenie córki. Rigoletto drwi również z niego. Monterone przeklina błazna i jego pana. W sercu Rigoletta budzi się przeczucie nieszczęścia.
Akt II: Rigoletto ma córkę – ukochaną Gildę, którą wychowuje w ukryciu i pozwala wychodzić jedynie do kościoła. Nie wie jednak, że właśnie w kościele dziewczyna pokochała nieznanego młodzieńca. Do domu Rigoletta wkrada się książę Mantui. To jego kocha Gilda. Po odejściu błazna staje on przed Gildą i wyznaje jej miłość. Po odejściu księcia na ulicy pojawiają się dworzanie, by wykonać plan hrabiego Ceprano. Rigoletto pomaga im przekonany, iż działają na rozkaz księcia i porwać chcą żonę hrabiego. Pozwala im zakryć sobie twarz i dopiero słysząc krzyk Gildy spostrzega, że porywaną jest nie mieszkająca w domu naprzeciwko hrabina, lecz jego własna córka.
Akt III: Zrozpaczony Rigoletto poszukuje córki. Nagle z książęcej komnaty wybiega Gilda i opowiada ojcu przebieg wydarzeń. Rigoletto wpada w gniew i obiecuje księciu zemstę za pohańbienie córki. Gilda, która wciąż kocha księcia, prosi ojca, by porzucił swój zamiar. Rigoletto jest nieubłagany.
W domu płatnego zabójcy Sparafucila książę próbuje uwieść siostrę bandyty, Maddalenę. Wcześniej Rigoletto zapłacił Sparafucilowi, by ten zabił księcia. Błazen przyprowadził ze sobą również Gildę, aby zrozumiała, że książę nie jest wart jej miłości. Maddalena, której spodobał się młodzieniec, prosi brata, by darował mu życie. Sparafucile stwierdza, że nie zabije księcia, jeżeli będzie mógł zgładzić kogoś innego. Słyszy to Gilda i postanawia poświęcić się za ukochanego: puka do drzwi i wchodzi do wnętrza. Pojawia się Rigoletto i otrzymuje od Sparafucila worek z ciałem zamordowanej ofiary. Nagle słyszy śpiew księcia. Rozpruwa worek i rozpoznaje Gildę. „Spełniło się przekleństwo” – krzyczy Rigoletto i pada na ziemię, obok martwego ciała córki.
Jednym słowem dramat od początku do końca.
Przypisy
1. https://www.rmfclassic.pl/muzyka/opera,Rigoletto,59.html
2. https://podsloncemitalii.pl/lombardia/rigoletto/
3. https://www.welt.de/kultur/klassik/article197134197/Rigoletto-auf-der-Seebuehne-in-Bregenz-ein-Spektakel-von-Philipp-Stoelzl.html
4. http://www.travelmaniacy.pl/artykul,bregencja-_niezwykla_opera_na_jeziorze_bodenskim_podbija_swiat,5266,4,0.html
5. https://en.wikipedia.org/wiki/Bregenzer_Festspiele
6. https://www.ioco.de/2019/08/10/bregenz-bregenzer-festspiele-2019-rigoletto-giuseppe-verdi-ioco-kritik-10-08-2019/
7. Zdjęcie tytułowe Wikipedia
1 komentarz