Kim byli? Skąd się wzięli? Kiedy byli obecni w Italii?
Etruskowie – inna nazwa TYRRENOWIE (stąd Morze Tyrreńskie)
Tusco – to w języku ówczesnym mieszkaniec Etrurii (stąd dzisiejsza Toskania)
Istnieją dwie teorie pochodzenia Etrusków.
Jedna mówi o tym, że byli ludnością napływową, że przybyli ze wschodu. Za tą teorią przemawiają następujące fakty:
– fragment „Dziejów” Herodota, w którym jest mowa o przybyciu Etrusków z Lidii w Azji Mniejszej w XII wieku p.n.e.
– religię Etrusków uważa się za religię objawioną, co jest ewenementem w Italii (ważną rolę w ich religii odgrywały przepowiednie, wróżenie z wątroby zwierząt ofiarnych jest zbliżone do przepowiadania przyszłości przez magów chaldejskich)
– Język Etrusków wykazuje podobieństwo z językiem licyjskim, lidyjskim i kacyjskim.
– Etruskowie byli znakomitymi żeglarzami, co może świadczyć o ich pochodzeniu z Azji Mniejszej.
„Pierwszego dowodu dostarczyły badania mitochondrialnego DNA mieszkańców miasteczka Murlo. To byłe etruskiego miasto, które leży na uboczu i dlatego genetycy liczyli, że większość ludności to potomkowie Etrusków. Okazało się, że genetycznie mieszkańcy Murlo są bardziej spokrewnieni z Palestyńczykami i Syryjczykami niż z mieszkańcami Włoch. Badania te zespół włoskich genetyków kierowany przez Antonio Torroniego i Alessandra Achilliego opisał w kwietniowym numerze „The American Journal of Human Genetics”. W całej Toskani (czyli znacznej części dawnej Etrurii) zespół Torroniego znalazł zaś 11 haplogrup mitochondrialnego DNA, które nie występują nigdzie indziej w Europie, a są za to dość powszechne na Bliskim Wschodzie.” (archeowiesci.pl)
Druga teoria mówi o autochtonizmie Etrusków. Był to lud od zawsze osiadły w Italii, a jego podobieństwa do innych kultur pochodzą z naśladowania ludności napływowej, silnego oddziaływania ich kultury i – z czasem – wymieszania się wszelkich wpływów.
Etruskowie istnieli na Półwyspie Apenińskim od mniej więcej VII w. p.n.e. do ok. I-II w. n. e. a więc około 1000 lat. Później „roztopili się” w żywiole romańskim.
Jaki obszar zamieszkiwali Etruskowie? Jaka była struktura ich państwa?
Etruskowie zamieszkiwali teren środkowych Włoch, między rzekami Arno i Tyber. Czasowo byli obecni również w Lacjum i w Kampanii, a także nad Padem. Przez czas jakiś opanowali tereny od Alp po Neapol.
Nigdy nie stworzyli państwa w dzisiejszym rozumieniu. Tworzyli miasta- państwa, jednostki autonomiczne, które stanowiły luźną ligę, prowadzącą wspólną politykę zagraniczną. Na czele każdego miasta-państwa stał król – na czas wojny jeden z nich był wybierany dowódcą wszystkich miast z ligi.
Do najważniejszych 12 miast etruskich należały: Tarquinia, Volaterrae, Caere, Weje, Vetulonia, Volisinia, Wolci, Kortona, Arretium, Populonia, Clusium i Perusia.
W VI i V w p.n.e. doszło do zmian ustrojowych, kiedy to królestwa zastąpiła republika arystokratyczna, z kolegium urzędników na czele. Społeczeństwo było podzielone na dwie klasy- panującą i służebną. Należący do klasy panów zobowiązani byli do służby wojskowej. Spośród nich wywodzili się również kapłani.
Jak żyli Etruskowie? Co pozostawili jako spuściznę?
- Swoje bogactwo zawdzięczali metalurgii. Posiadali i eksploatowali złoża miedzi, cyny, ołowiu i żelaza. Na Elbie wydobywano rudę żelaza, którą później transportowano do Populonii (w V w. p.n.e. największy ośrodek metalurgiczny ówczesnego świata), tam również wytapiano, tworząc znakomite, słynne w całym ówczesnym świecie wyroby z brązu.
- To od Etrusków starożytni Rzymianie przejęli sposób budowania miast. Wytyczano dwie główne ulice: w kierunku północ-południe i wschód-zachód. Pozostałe ulice były równoległe do tych głównych, a w miejscu przecięcia wytyczano plac-rynek, który był punktem centralnym miasta.
Wznosili wspaniałe budowle – niestety, ponieważ były to budowle drewniane, nie przetrwały do naszych czasów. Przetrwały tylko grobowce, które budowane były z kamienia i ziemi. Od Etrusków prawdopodobnie starożytni Rzymianie nauczyli się budować kopuły.
-
- Etruskowie byli znakomitymi rolnikami i bardzo umiejętnie uprawiali glebę osiągając wysokie plony. Uprawiano pszenicę, proso, winną latorośl. Zajmowali się teorią rolnictwa. Prowadzili doskonałe technicznie prace melioracyjne zagospodarowując tereny bagniste. Hodowali bydło i trzodę chlewną, zajmowali się rybołówstwem i polowaniami.
- Etruskowie posiadali silną flotę. Dążyli do opanowania handlu na Morzu Śródziemnym – w ich dążeniach wspierali ich Kartagińczycy (przeciwko Grecji).
- Posługiwali się alfabetem greckim, co przyczyniło się do rozpowszechnienia tego alfabetu w całym ówczesnym świecie starożytnym. Języka Etrusków nie udało się do końca odczytać.
- Szczególne miejsce w społeczeństwie zajmowały kobiety. Ich pozycja była znacznie wyższa niż w Grecji i późniejszym starożytnym Rzymie.
- W Etrurii rozkwitała sztuka, szczególnie rzeźba i malarstwo i złotnictwo. Jest niepozbawiona pewnych wpływów greckich. Sztuka etruska wywarła silny wpływ na stojące niżej cywilizacyjnie inne plamiona i ludy Italii.
-
- 700 p.n.e. sztuczne zęby
- protezowali uzębienie
- wstawiali plomby
- przeprowadzali trepanację czaszki
- jako pierwsi zmuszali niewolników, więźniów i przestępców, aby walczyli pomiędzy sobą jako gladiatorzy
- skalpel
- parasol
- świeca
- kotwica
- trąba tyrreńska – instrument przydatny na wojnach
- sklepienie łukowe
- pierwszy przesklepiony most
- perystyl – wewnętrzny dziedziniec otoczony portykiem kolumnowym
Przypisy
1. Zdjęcie tytułowe “Grób François” Wikipedia – TcfkaPanairjdde
2. https://zapytaj.onet.pl/Category/002,019/2,16310435,Jakie_wynalazki_zawdzieczamy_Etruskom.html
3. http://www.historycy.org/index.php?
4. https://www.bryk.pl/wypracowania/historia/starozytnosc/9318-kim-byli-etruskowie.htmlhowtopic=103891
5. http://po-prostu-historia.blogspot.com/2015/04/etruskowie.html
6. http://dlibra.kul.pl/Content/33534/38724__Dobrowolski–Witold-_0000.pdf
7. https://www.polskieradio.pl/8/405/Artykul/960039,Od-nich-uczyli-sie-Rzymianie-Tajemnice-Etruskow
